روبیک
Rubik’s Cube
هوش بصری / فضایی
rubik’s cubeهوش بصری/ فضایی از تواناییهای مهم برای پیشرفت در بسیاری از تخصصها و مهارتها، مانند مجسمهسازی، جراحی، دریانوردی، خلبانی، هندسه فضایی و توپولوژی است. درواقع توانایی در زمینه هوش بصری/ فضایی زمینهساز بسیاری از اختراعات است.
یکی از مهمترین تواناییهای هوش بصری/ فضایی توانایی تجسم حرکت و چرخش اشیا از زاویههای متفاوت در ذهن است. اما از دیدگاه گاردنر (واضع نظریه هوشهای چندگانه۱)، توانایی ارائه استعاره و تجسم خلاق نیز تجلی هوش فضایی است.
درواقع بسیاری از نظریههای علمی با استعارهها و تصویرهای ذهنی شکل گرفتهاند. برای مثال، جان دالتون اتم را به منظومه شمسی تشبیه کرد و داروین از استعاره درخت زندگی بهره گرفت. فردریک ککول شیمیدان برجسته، ساختمان بنزن را به صورت حلقوی تجسم کرد و همین امر باعث شد تا دریابد، برخی ترکیبات آلی ساختمان باز ندارند.
بسیاری از روانشناسان معتقدند: قدرت تجسم بصری و فضایی سرچشمه تفکر است. زیرا مهمترین عملیات تفکر از درک دنیای اطراف فرد سرچشمه میگیرد. حتی برخی مانند آرهیم پا را فراتر گذاشتند و عنوان کردند: اگر ما نتوانیم تصویر برخی از مفاهیم و فرایندها را تجسم کنیم، نمیتوانیم در مورد آنها بهروشنی بیندیشیم.
تقویت هوش بصری موجب پیشرفت در بسیاری از شاخههای مهندسی شده است. برای مثال، نیکولا تسلا (مهندس برق و مکانیک که سهم بالایی در طراحی سیستم نوین برقرسانی براساس جریان متناوب دارد) توانش بسیاری در هوش بصری داشت.
تجسم وی آنقدر قوی بود که میتوانست دستگاه پیچیدهای را بدون آنکه روی کاغذ بکشد، در ذهن مجسم کند. وی حتی ادعا میکرد میتواند اشکالهای دستگاهی را که در ذهن تجسم کرده بود، در ذهنش بررسی کند.
با وجود نقش هوش بصری/ فضایی در پیشرفت صنعت، اختراعات و بسیاری از مهارتهایی که مورد نیاز جامعه هستند، به پرورش این هوش در مدرسه توجه کمی میشود. حتی در برنامه درسی رسمی مدرسهها فعالیتهایی که موجب پرورش این هوش میشوند، نقش کمرنگی دارند.
اما معلمان میتوانند با معرفی برخی از بازیها و سرگرمیها به دانشآموزان، توانمندیهای هوش بصری/ فضایی آنها را تقویت کنند. مکعب روبیک یکی از سرگرمیهایی است که به تجسم فضایی دانشآموزان کمک میکند. با توجه به اینکه بسیاری از دانشآموزان امکان تهیه انواع آن را ندارند، میتوانند با مکعب روبیک مجازی به این بازی بپردازند.
تاریخچه مکعب روبیک
مکعب روبیک پازلی سهبعدی است که در سال ۱۹۷۴ توسط مجسمهسازی مجارستانی به نام ارنو روبیک ساخته شد. نام اولیه آن «مکعب جادویی»۲ بود که توسط سازندهاش انتخاب شده بود. مکعب روبیک شش وجه (با رنگهای آبی، قرمز، زرد، سفید، نارنجی و سبز) دارد و هر وجه آن به ۹ قسمت مساوی تقسیم میشود.
سازوکار آن بهگونهای است که براساس حرکات مکانیکی در نظر گرفته شده در آن، میتوان ۹ قسمت را در تمام وجهها با یک رنگ تشکیل داد.
مکعب روبیک تأثیر بسیار زیادی در بهبود عملکرد ذهنی کودکان دارد و باعث هوشیار شدن ذهن نسبت به رویدادها و عکسالعمل سریع در برخورد با آنها میشود. از دیگر مزایای آموزش روبیک میتوان به افزایش تمرکز و سرعت در پردازش اطلاعات و تجسم فضایی اشاره کرد. اما مهمترین قسمت آموزش را شاید بتوان هماهنگی هوش منطقی و فضایی در کنار خلاقیت برشمرد.